1) Merkezi Eğilim Ölçüleri
Merkezi eğilim ölçüleri aritmetik ortalama, ortanca(medyan), tepe değer(mod) olmak üzere üç tanedir.
a) Aritmetik Ortalama
Bir veri grubundaki sayıların toplamının, sayı adetine bölünmesiyle Aritmetik Ortalama bulunur. Aritmetik ortalama, karne notu hesaplamalarında ve günlük hayatta birçok alanda yaygın bir şekilde kullanılır. Bu ölçüt, bir veri kümesinin ortalamasını temsil eder ve genellikle sayısal değerlerin genel performansını veya ortalamasını belirlemek için kullanılır. Aritmetik ortalama, toplamın sayı adedine bölünmesiyle basit bir hesaplama yöntemine sahiptir, bu da onu geniş bir uygulama yelpazesinde kullanımı kolay hale getirir.
ÖRNEK: Dört arkadaşın yaşları 20, 24, 19 ve 25’tir. Bu dört arkadaşın yaş ortalaması kaçtır?
ÇÖZÜM: 20 + 24 + 19 + 25 = 88 88 : 4 = 22 dir.
NOT: Aritmetik ortalama, veri grubundaki çok büyük ve çok küçük değerlerden etkilenebilen duyarlı bir ortalamadır. Bu sebepten ötürü, aritmetik ortalama hassas bir ölçüdür. Ancak, bu tür aykırı değerlerin bulunmadığı durumlarda, aritmetik ortalama mevcut durumu anlamak veya gelecekle ilgili tahminlerde bulunmak için kullanışlı bir yöntemdir.
b) Ortanca (Medyan)
Bir veri grubundaki sayıları küçükten büyüğe doğru sıraladığımızda ortada bulunan değer, Ortanca (Medyan) olarak adlandırılır. Bazen veri grubunun tam ortasında iki adet sayı bulunur; bu durumda ortancayı bulmak için bu iki sayı toplanarak 2’ye bölünür.
NOT: Veri grubunda çok büyük ve çok küçük değerler bulunduğunda, ortanca, aritmetik ortalamadan daha sağlıklı bir bilgi verir.
ÖRNEK: 4, 3, 1, 10, 9, 7, 10, 15, 12 sayılarının medyanını bulunuz.
ÇÖZÜM: Önce bu sayıları küçükten büyüğe doğru sıralamamız gereklidir. Sıraladığımız da;
1, 3, 4, 7, 9, 10, 10, 12, 15 buluruz. Bu veri grubunun tam ortasında 9 sayısı vardır. Dolayısıyla medyan 9’dur.
ÖRNEK: 20, 13, 8, 7, 11, 13, 8,15 sayılarının medyanını bulunuz.
ÇÖZÜM: Önce bu sayıları küçükten büyüğe doğru sıralamamız gereklidir. Sıraladığımız da;
7, 8, 8, 11, 13, 13, 15, 20 buluruz. Bu veri grubunun tam ortasında iki sayı bulunmaktadır. Bu durumda medyanı bulmak için bu iki sayının aritmetik ortalaması bulunur. Yani iki sayı toplanıp sayı adeti olan 2 ye bölünür. Öyleyse; 11 + 13 = 24 24 : 2 = 12 Medyan 12 dir.
c) Tepe Değer (Mod)
NOT: Bir veri grubunda en çok tekrar eden değere “Tepe Değeri” (Mod) denir. Veri grubunun tepe değeri olmayacağı gibi, bazı durumlarda birden fazla tepe değer bulunabilir.
ÖRNEK: 3, 7, 5, 7, 8, 3, 9, 7 sayılarının modunu bulunuz.
ÇÖZÜM: Yukarıdaki sayılardan en fazla tekrar eden 7 (üç kere tekrar etmiş) dir. Dolayısıyla mod 7 dir.
ÖRNEK: 1, 1, 5, 6, 8, 8, 10 sayılarının modunu bulunuz.
ÇÖZÜM: Bu sayılardan en fazla tekrar edenler 1 ve 8 dir. Bu veri grubunun iki tane modu vardır. Bunlar 1 ve 8 dir.
NOT: Bir veri grubunda en tipik özelliği veya değeri belirlemek istediğimizde tepe değerine bakmamızda yarar vardır. Örneğin, bir okulda en çok sevilen dersi belirlemek için yapılan bir araştırmada, elde edilen verilerin modu yani tepe değeri önemlidir.
NOT: Aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri istatistikte yer alan ortalama çeşitleridir. Aritmetik ortalama duyarlı bir ortalamadır, diğerleri ise duyarlı olmayan ortalamalardır.
2) Merkezi Yayılma (Dağılım) Ölçüleri
Merkezi yayılma(dağılım) ölçüleri açıklık, çeyrekler açıklığı ve standart sapma olmak üzere üç tanedir.
a) Açıklık
Bir veri grubunda bulunan en büyük sayı ile en küçük sayı arasındaki farka Açıklık denir.
Açıklık = En Büyük Değer – En Küçük Değer
ÖRNEK: 8, 18, 30, 13, 45, 20 sayılarının açıklığını bulunuz.
ÇÖZÜM: Açıklık = 45 – 8 = 37 dir.
b) Çeyrekler Açıklığı
Alt grup ile üst grubun ortancaları arasındaki farka “Çeyrekler Açıklığı” denir.
NOT: Çeyrekler açıklığı, uçlarda yer alan verilerden daha az etkilendiği için verilerin yayılması hakkında açıklıktan daha iyi bilgi verir.
ÖRNEK: 3, 4, 4, 7, 8, 10, 9, 11, 10, 12, 1 sayılarının çeyrekler açıklığını bulunuz.
ÇÖZÜM: Önce bu sayıları küçükten büyüğe doğru sıralamamız gereklidir. 
» Üst uç değer: Veri grubundaki en büyük sayıdır.
» Alt uç değer: Veri grubundaki en küçük sayıdır.
» Alt grup: Veri grubundaki sayıların küçükten büyüğe sıralandığında ortada kalan kısmıdır ve bu kısım, ortancaya kadar olan sayıları içerir.
» Üst grup: Veri grubundaki sayıların küçükten büyüğe sıralandığında ortada kalan kısmıdır ve bu kısım, ortancadan sonraki sayıları içerir.
» Alt çeyrek: Alt grup içindeki sayıların ortancasına denir.
» Üst çeyrek: Üst grup içindeki sayıların ortancasına denir.
» Çeyrekler açıklığı = Üst çeyrek – Alt çeyrek = 10 – 4 = 6 dır.