Biyografi

Kriterler:

• Anlatılacak kişinin topluma fayda sağlamış, tanınmış ve örnek bir birey olması gerekir.
• Kişinin çalışmaları topluma örnek teşkil edecek nitelikte olmalıdır.
• Biyografi yazımı için derinlemesine bir araştırma yapılmalıdır. Eğer kişi hayattaysa, doğrudan kendisinden bilgi alınmalıdır. Kişi hayatta değilse, yakın çevresi ile görüşmeler yapılmalıdır.
• Araştırma sırasında, anlatılan kişi ile ilgili diğer biyografik kaynaklara da bakılmalıdır. Biyografi nesnel bir şekilde düzenlenmeli ve öznellik içermemelidir.
• Biyografiler gereksiz ayrıntılardan kaçınmalı ve kişinin gerçek özelliklerini gölgelememelidir. Öğretici bir özelliğe sahip olmalıdır.
• Kişinin iç dünyası, dış dünyası kadar önemlidir, ancak aşırı ayrıntılara girilmemelidir.
• Biyografi, kişinin doğduğu andan itibaren yaşam sürecini kronolojik olarak takip etmelidir.
• Biyografiler yalın ve anlaşılır bir dil ile yazılmalıdır.
• Anlatım, üçüncü kişi ağzından yapılmalıdır.
• Biyografilerde öğretici bir amaç olduğundan ciddi bir üslup benimsemek önemlidir. Akıcılık ve heyecan odaklı yazım yerine, öğretici bir dil kullanılmalıdır.
• Biyografilerde açıklayıcı anlatım genellikle tercih edilir, ancak konunun özelliklerine göre öyküleyici ve betimleyici anlatım da kullanılabilir.
• Divan edebiyatında bu tür biyografiler “tezkire” olarak adlandırılır. Örneğin, Ali Şir Nevai’ye ait “Mecalisü’n-Nefais” eseri, ilk şairlerin biyografilerini içeren bir tezkiredir.

Sıralama:

1. Giriş Bölümü: Kişinin genel bilgileri, doğum yeri, tarihi, ailesi ve soy ağacı gibi temel bilgiler sunulur.
2. Gelişme Bölümü: Kişinin hayatının ilerleyen dönemleri detaylı bir şekilde incelenir. Eğitimi, gençlik yılları, kişiliği, ilgi alanları, kariyeri ve toplumsal etkisi gibi konular ele alınır.
3. Sonuç Bölümü: Biyografinin son kısmında, kişinin özel yaşamı, iş hayatındaki başarıları ve toplum içindeki etkisi ayrıntılı bir şekilde anlatılır. Evlilikleri, aile yaşamı, ölümü ve mirası gibi bilgilere yer verilir.

Bir biyografi yazarken dikkate alınması gereken aşamalar şu şekildedir:

Giriş Bölümü:

Biyografinin başlangıç kısmıdır ve okuyucuya kişinin kim olduğu hakkında genel bilgiler sunar. Bu bölümde şu unsurlara yer verilebilir:

• Kişinin ailesi ve doğduğu çevre hakkında bilgiler.
• Kişinin doğum yeri ve doğum yılı.
• Doğduğu tarihde yaşanmış önemli olaylar (örneğin, tarihî olaylar veya toplumsal değişimler).
• Çocukluk dönemi ve ardından gelen gençlik yılları.

Gelişme Bölümü:

Biyografinin ana bölümüdür ve kişinin hayatının farklı dönemlerini ayrıntılı olarak inceler. Bu bölümde şu unsurlara odaklanabilirsiniz:

• Kişinin öğrenim hayatı, okuduğu okullar veya aldığı eğitim.
• Yaşadığı, tanık olduğu veya etkilendiği olaylar ve kişiler.
• Kişinin kişiliğine dair değerler, özellikler ve ilgi alanları.
• Kişinin ürettiği eserler (kitaplar, sanat eserleri, bilimsel çalışmalar) ve bu eserlerin topluma etkileri.
• Araştırmaları, keşifleri veya katkıları (bilim, sanat, teknoloji alanlarında).

Sonuç Bölümü:

Biyografinin son kısmıdır ve kişinin özel ve iş hayatına odaklanır. Bu bölümde aşağıdaki konulara değinilebilir:

• Kişinin evlilikleri, aile yaşamı ve çocukları (varsa).
• Kariyeri ve iş hayatındaki başarıları.
• Kişinin toplum içindeki etkisi, tanınmışlığı veya liderlik rolleri.
• Eğer kişi hayattaysa, biyografi yazımı sırasındaki durumu; eğer hayatta değilse, ölüm tarihi, yeri ve nedeni gibi bilgiler.

Bu aşamalar, bir biyografiyi başlangıçtan sona doğru anlamak ve yazmak için kullanılabilir. Biyografi yazarken belirli bir sıraya ve mantıklı bir akışa dikkat etmek, okuyucunun kişinin hayatını anlamasına yardımcı olur.