Servet-i Fünun Şiir
Servet-i Fünun dönemi, Türk edebiyatının modernleşme sürecinde önemli bir kilometre taşıdır, ve bu dönemde özellikle şiirde bir dönüşüm yaşanmıştır. İşte bu döneme ait özellikler ve önemli noktalar:
- Modernleşmenin Hızla Gerçekleştiği İlk Edebi Tür: Şiir
- Servet-i Fünun, Türk edebiyatını kesin bir şekilde modernleştiren dönemin öncüsüdür.
- Tevfik Fikret’in öncülüğünde, topluluğun genelinde şairlerin yoğunluğu ve Fikret’in güçlü şair kimliği, şiirde hızlı bir gelişimi beraberinde getirmiştir.
- Nazım Şekillerindeki Değişim
- İlk zamanlarda divan edebiyatının nazım şekilleri kullanılmış, ancak toplu olarak hareket etmeye başlandığında bu geleneksel nazım şekilleri terk edilmiştir.
- Kullanılan nazım şekillerini üç grupta toplamak mümkündür: Fransız şiirinden alınanlar, divan edebiyatından alınıp değiştirilenler, kendi icat ettikleri nazımda kafiye kolaylığı sağlayanlar.
- Sınırsız Konu ve Temalar
- Servet-i Fünun şairleri, şiirin konusunu sınırsızlaştırmışlardır. Her şeyin şiire konu olabileceğini kabul etmişler, ancak sosyal ve siyasi konulardan uzak durmuşlardır.
- Şiirlerde aşk, tabiat ve aile hayatı gibi bireysel temalar öne çıkmıştır.
- Fransız Edebiyatından Etkilenme
- 19. yüzyıl Fransız şiirinin romantizminden sembolizmine kadar olan evreleri tanıyan Servet-i Fünun şairleri, yeni bir duyuş, zevk ve estetik getirmişlerdir.
- Ancak, bu anlayış Arapça ve Farsça kelimelerin artmasına neden olmuş, bu da şiirin sadece sınırlı bir aydın kitlesi tarafından anlaşılabilir hale gelmesine sebep olmuştur.
- Teknik Başarı ve Dil
- Servet-i Fünun şairleri teknik açıdan başarılı olmuş, kafiyede ses benzerliklerine fazla titizlik göstermedikleri için söyleyişte kolaylık sağlamışlardır.
- Aruz ölçüsüne bağlı kalmış, klasik aruz anlayışını değiştirmişlerdir.
- Resim Sanatından Etkilenme ve Sanat Sanat İçindir Anlayışı
- Resim sanatının etkisi altında, estetik bir anlayışla yazılmış bireysel şiirler ortaya çıkmıştır.
- “Sanat sanat içindir” anlayışına uygun eserler verilmiştir.
- Semantik ve Parnasizm Etkisi
- Şiirde sembolizm ve parnasizmin etkisi görülmüş, nazım nesre yaklaşma, manzum hikayeler yazma gibi yeni yaklaşımlar denenmiştir.
- Anlam bir mısrada değil, diğer mısrada tamamlanmış, şiirin bütünlüğüne önem verilmiştir.
Servet-i Fünun dönemi, Türk edebiyatında köklü bir değişimi başlatan, yeni bir sanat anlayışının kapılarını açan ve modern Türk şiirinin temellerini atan bir devredir.
Servet-i Fünun Şairleri
- Tevfik Fikret (1867-1915)
- Kendi akımının ve Türk edebiyatının önemli şairlerindendir.
- Aruz ölçüsünü Türkçeye başarıyla uygulamış, fen, bilim ve teknik konuları da işlemiştir.
- Parnasizm akımından etkilenmiş ve şiiri düz yazıya yaklaştırmıştır.
- “Şermin” adlı eserinde hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Servet-i Fünun’dan sonra herhangi bir topluluğa katılmamış, ancak bazı sosyal temalı şiirler yazmıştır.
- Türk edebiyatında ilk defa İstanbul’u eleştiren şair olması, “Sis” şiiri ile öne çıkan önemli özelliklerindendir.
- Mehmet Akif ile aralarında bir atışma yaşanmıştır.
Eserleri: Rubab-ı Şikeste, Haluk’un Defteri, Rubab-ın Cevabı, Tarih-i Kadim, Doksan Beşe Doğru, Şermin.
- Cenap Şahabettin (1870-1934)
- “Sanat, sanat içindir” görüşünü benimsemiş ve şiiri bir resim yapma işi olarak görmüştür.
- Dilini süslemiş, kelime oyunlarına sıkça başvurmuş, söz sanatlarına ağırlık vermiştir.
- Halk arasında birçok dizesi atasözü gibi kullanılmaktadır.
Eserleri: Hac Yolunda, Evrak-ı Eyyam, Tamat, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh, Afak-ı Irak Tiryaki Sözleri.
- Süleyman Nazif (1869-1927)
- Servet-i Fünun topluluğuna katıldıktan sonra bireysel konuları işlemiş, daha sonra toplumsal konulara yönelmiştir.
- İstanbul’un işgalini eleştiren “Kara Bir Gün” adlı yazısı nedeniyle Malta’ya sürülmüştür.
- “Daüssıla” şiiriyle milli duyguları ve ıstırapları dile getirmiştir.
- Malta sürgününde yazdığı “vatan” konulu şiirlerle ünlenmiş, toplumcu bir anlayışa sahiptir.
Eserleri: Gizli Figanlar, Firak’ı Irak, Batarya ile Ateş, Malta Geceleri, Çal Çoban Çal, Malum-ı İlam, Tarihin Yılan Hikâyesi, Namık Kemal, Mehmet Akif, Fuzuli.