Deprem, Heyelan, Tsunami ve Volkan Patlaması Nedir?

Deprem: Yerkabuğu içerisinde kırılmaların meydana gelmesiyle oluşan titreşimler, dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamı ve yeryüzünün sarsan olaylara deprem denir. Depremler doğal afetler içerisinde yer alır ve birkaç saniye içerisinde gerçekleşebilir. Can ve mal kayıplarına neden olabilir. Deprem riski olan bölgelerde depreme dayanıklı yapılar inşa edilerek zararlar minimize edilmeye çalışılır.

Heyelan: Zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri kuvvetlerin etkisiyle hareket etmesi sonucu meydana gelen toprak kayması olayına heyelan denir. Heyelanlar depremden farklı olarak zaman içinde meydana gelebileceği gibi ani de olabilir. Toprak kaymaları doğal afetler arasında yer alır ve Karadeniz’in Doğu Karadeniz bölgesi Türkiye’deki önemli bölgelerinden biridir.

Tsunami: Tsunami, okyanus ya da denizlerin tabanında meydana gelen deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarıdır. Tsunamiler genellikle büyük deniz sarsıntıları sonucu oluşur ve kıyı bölgelerine doğru yüksek dalgalar halinde ilerleyerek büyük yıkım potansiyeline sahiptir.

Volkan Patlaması: Volkan patlaması, ergimiş olan içerdeki kütlenin (mağma) yerkabuğunun bir noktasından dışarıya çıkıp yayılmasıdır. Yerkabuğu üzerine çıkan mağma, lav olarak adlandırılır ve soğuyarak volkanik kayaçlar oluşturur. Volkanlar, yer kabuğundaki iç hareketler sonucu ortaya çıkar ve patlamalar büyük enerji ve malzeme yayılmasına neden olabilir. Patlayan volkanlar etrafa lav, küller ve gazlar saçarak çevreyi etkileyebilir ve yaşam alanlarında ciddi zararlara yol açabilir.

Dünya genelinde doğal afetlerin büyük bir kısmını meteorolojik afetler oluşturur. Bu doğal afetlerin en önemli üçü şunlardır: Sel, Çığ, Kuraklık, Hortum ve Fırtına.

Sel Nedir?

• Sel, sürekli yağan yağmur veya eriyen karın etkisiyle taşan bir su kaynağının sebep olduğu su taşkınıdır.
• Yıl boyunca bol yağış alan, deniz seviyesine yakın ve eğimi yüksek alanlarda daha sık görülür.
• Sel, çevreye, insanlara, hayvanlara, yerleşim bölgelerine, tesislere ve genel olarak etkili olduğu çevreye sosyo-ekonomik zarar verir.
• Selin sebepleri arasında mevsim normallerinin üstünde yağışlar, kışın eriyen karın yetersiz dere yatağı kapasitesini taşıyamaması yer alır.

Çığ Nedir?

• Çığ, genellikle bitki örtüsü olmayan engebeli, dağlık ve eğimli arazilerde, vadi yamaçlarında tabakalar halinde birikmiş olan kar kütlesinin iç ve/veya dış kuvvetlerin etkisi ile başlayan bir hareket sonucu yamaçtan aşağıya doğru hızla kaymasıdır.
• Çığ, kar tabakalarının iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle yamaç eğim yönünde hareket etmesiyle oluşur.
• Kar tabakalarının farklı özelliklerinin birleşimi, çığların tetiklenmesine neden olur.

Kuraklık Nedir?

• Kuraklık, bir havzaya düşen yağış miktarının o havzada gerçekleşen buharlaşma miktarından az olması durumudur.
• Bazı bölgelerde kuraklık sürekli olarak yaşanabilirken, bazı yerlerde zaman zaman görülebilir.
• Kuraklık, su kaynaklarının azalmasına ve tarım, hayvancılık gibi faaliyetlerin zorlaşmasına neden olabilir.

Hortum Nedir?

• Hortum, kümülüs bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönen ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir rüzgar türüdür.
• Hortumlar deniz ve göl üzerinde oluşursa su hortumu olarak adlandırılır ve yerden emdiği sularla su hortumu oluşturabilir.
• Hortumlar, doğal felaketlere ve çevresel zararlara neden olabilir.

Fırtına Nedir?

• Fırtına, çok şiddetli esen rüzgarların neden olduğu hava hareketleridir.
• Fırtınalar bazen gök gürültüsü, yağmur, yıldırım ve şimşek gibi doğa olaylarıyla birleşerek daha tehlikeli hale gelebilir.
• Fırtınalar, deniz ve okyanus gibi su kütleleri ile kara kütleleri arasında farklı şekillerde oluşabilir.

Bu meteorolojik afetler, dünya genelinde yaygın olarak görülen ve insanlar için ciddi tehlikeler oluşturan doğal olaylardır. Afetlere karşı bilinçli olmak ve önlem almak, can ve mal kaybını en aza indirmek için önemlidir.

Doğal koşulların etkisi altında, canlıların sebep olduğu erozyon, orman yangınları, biyolojik istilalar ve salgınların neden olduğu afet türleridir.

Salgın Hastalık Nedir?

Epidemiyolojide, salgın, belli bir insan popülasyonunda belli bir periyotta, beklenenden fazla etki gösteren yeni hastalık vakalarının görüldüğü durumdur. Salgın hastalık, normalden daha hızlı yayılır ve genellikle bölge ya da ülke sınırlarını aşabilir. Salgınların kaynağı genellikle virüsler, bakteriler, parazitler veya diğer mikroorganizmalardır. Salgın hastalıklar, toplum sağlığını ciddi şekilde tehdit edebilir ve acil müdahale gerektirebilir. Bu nedenle salgınların önlenmesi, kontrolü ve yönetimi sağlık otoriteleri ve bilim insanları tarafından büyük önem taşır.