Fıkra (Köşe Yazısı) Nedir?

Köşe yazısı veya fıkra, bir yazarın herhangi bir konu veya günlük olaylar hakkındaki görüşlerini, düşüncelerini ayrıntılara inmeden anlattığı gazete ve dergilerde yayınlanan kısa fikir yazılarının genel adıdır. Fıkralar, gazete ve dergilerin belli sütun veya köşelerinde yayımlanır. Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, kanıtlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır.

Fıkraların Özellikleri:

• Fıkraların amacı, siyasi, kültürel, ekonomik, toplumsal vb. konuları eleştirel bir bakış açısıyla anlatarak kamuoyunu yönlendirmektir.
• Fıkralarda kesin olmaktan ziyade güzel, hoş sonuçlara varmaya; canlı, ilgi çekici olmaya özen gösterilmelidir.
• Yazar kendi duygu ve düşüncelerini yansıtarak okuyucu ile sıkı bir bağ kurar.
• Genellikle güncel ve günübirlik konuları ele alır, bu nedenle kısa ömürlü yazılardır.
• Bir fikri kabul ettirmek yerine yazarın yorumunu aktarmak amacını taşır, bu yüzden öznel yazılardır.
• Yazar, okuyucuya kendi düşüncelerini kabul ettirmek değil, okuyucunun bakış açısına yeni yaklaşımlar kazandırmak ister.
• Konuların ayrıntılarına girmez, yalın bir dille yazılır.
• Gazete ile birlikte ortaya çıkmıştır.
• Yer yer düşündürücü sözlere yer verilir.
• Yazarın zengin bir kültür ve bilgi birikimi olması beklenir.
• Genelde güncel konular işlediği için kalıcılığı düşüktür.
• Anlatım akıcı, yalın, duru ve açıktır.
• Dil göndergesel, heyecana bağlı ve alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
• Tanzimat dönemiyle birlikte ilk örnekleri verilmeye başlanmıştır.

Gazete Fıkraları (Köşe Yazıları): Günlük olayları işleyen ve gazetelerde yayımlanan fıkralardır. Konuların ömrü, ele aldıkları konunun ömrü kadardır.

Edebi Fıkralar: Daha genel ve evrensel konular hakkında yazılan fıkralardır. Geçerliliğini yıllar sonra bile korur ve genellikle kitap ve dergilerde yayımlanır.

Fıkranın Tarihi Gelişimi

Edebiyatımızdaki ilk fıkralar Şinasi tarafından “Tercüman-ı Ahval” gazetesinde yazılmıştır. Namık Kemal Türk edebiyatının ilk fıkra yazarı olarak kabul edilir, ancak fıkraları teknik açıdan zayıftır.

Fecri Ati döneminde Ahmet Haşim önemli bir fıkra yazarı olarak öne çıkar, ancak fıkraları daha çok sanatsal içeriklidir ve güncellikten uzaktır.

Türk edebiyatının ilk büyük fıkra yazarı Ahmet Rasim’dir. Onun sayesinde fıkra, bağımsız bir tür olarak ortaya çıkmıştır.

Gazetelerde “Kirpi” lakabıyla fıkra yazıları kaleme alan Refik Halit Karay, fıkra ile mizahı bir araya getirerek önemli bir adım atmıştır. Aynı zamanda eleştirel fıkra denilen türün ilk örneklerini de vermiştir.

Milli Edebiyat Dönemi’nde Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Falih Rıfkı Atay önemli fıkra yazarları arasında yer almıştır. Yakup Kadri’nin fıkraları siyasi içerikliyken, Falih Rıfkı Atay fıkra türünü gezi yazısıyla ilişkilendirmeye çalışmıştır.

Cumhuriyet döneminde ise Peyami Safa, Yusuf Ziya Ortaç, Hasan Ali Yücel, Yaşar Nabi Nayır, Burhan Felek, Haldun Taner, Ahmet Kabaklı, Oktay Akbal, Çetin Altan gibi sanatçılar fıkra türünde başarılı eserler vermişlerdir.