Zamirler(Adıllar)
Zamir, bir cümlenin içinde öznenin, nesnenin veya diğer isimlerin yerine kullanılan kelimelerdir. Zamirler, tekrarlanmayı önlemek, cümleleri kısaltmak ve ifadeyi daha akıcı hale getirmek için kullanılır. İsimlere gönderme yapan ve onların yerine geçen bu kelimeler, dilin daha etkili ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını sağlar.
Örnek:
Bunları sana kendi anlatmış.
İşaret Kişi Dönüşlülük
Zamiri Zamiri Zamiri
Buraya bazıları nereden gelmiş?
İşaret Belgisiz Soru
Zamiri Zamir Zamiri
Adın cümledeki bütün görevlerini yapar.
Senin kalemini getirmeyi unuttum.
İyilik öbeği(nesne)
Ben , seni he zaman korudum.
özne nesne
Kişi (Şahıs) Zamirleri
Kişi zamiri, konuşma sırasında belirli kişilere veya şeylere gönderme yapmak için kullanılan zamirlerdir. Türkçede kişi zamirleri birinci kişi, ikinci kişi ve üçüncü kişi olarak gruplandırılır. İşte bu kişi zamirlerinin tanımı:
- Birinci Kişi Kişi Zamirleri: Konuşan kişiyi temsil eder. Öznenin yerine kullanılırlar ve kişinin kendisini ifade etmesine yardımcı olurlar. Örnekler: “Ben,” “biz,” “bana,” “bizim.”
- İkinci Kişi Kişi Zamirleri: Dinleyiciyi temsil eder. Söyleyeni veya kişinin kendisini dinleyici olarak ifade etmesine yardımcı olur. Örnekler: “Sen,” “siz,” “sana,” “sizin.”
- Üçüncü Kişi Kişi Zamirleri: Konuşma sırasında bahsedilen kişiyi veya şeyi temsil ederler. Üçüncü kişi zamirleri, öznelerin veya nesnelerin yerine kullanılır. Örnekler: “O,” “onlar,” “onun,” “ona.”
Kişi zamirleri, dilin akışını sağlamak ve belirli kişilere veya şeylere referans yaparken tekrarlamayı önlemek için önemli bir rol oynarlar. İşte örnek cümleler:
- Birinci kişi: “Ben dün sinemaya gittim.”
- İkinci kişi: “Siz burada oturun, ben hemen dönerim.”
- Üçüncü kişi: “O kitap çok ilginç, onu mutlaka okumalısın.”
Tekil Çoğul
ben biz
sen siz
o onlar
Ad durum eklerini alabilirler.
Örnek:
ben-i, o-n-a, sen-de, biz-den.
Gerekli kişi zamiri kullanmazsa anlam belirsizliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu oluşur.
Kitaplarını sınıfta unutmuş.
cümlesinde ” senin, onun ” zamirlerinin kullanılmaması anlam belirsizliğine yol açmıştır. Çünkü ”senin kitaplarını” ya da ” onun kitaplarını ” anlam vardır cümlede.
Dönüşlülük Zamiri
Adların yerini kişi olarak tutan ”kendi” sözcüğüne dönüşlülük zamiri denir.
Tekil Çoğul
kendim kendimiz
kendin kendiniz
kendi(si) kendileri
Kişi zamirlerinin yaptığı bütün görevleri yapar.
Bu soruların hepsini kendi çözmüş. → özne yerine kullanılmıştır.
Pekiştirme amacıyla kullanılabilir.
Buraya ben kendim geldim.
Bu gibi olaylarla sen kendin ilgilenmelisin.
Bu tür kullanımlarda gereksiz sözcük kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu olmaz.
İşaret Zamirleri
Adların yerlerini işaret ederek tutan zamirlerdir.
Bu, daha güzelmiş.
Şunu getirir misin?
O, senin çantana sığmaz.
Ötekini almalısın.
Bunları sana daha önce de anlattım.
Adların bütün görevlerini yapabilir, onlar gibi çekimlenebilirler.
Belgisiz Zamirler
Belgesiz zamirler, bir kişi, nesne, yer veya fikir hakkında spesifik veya kesin bir belirleme olmadan, genel bir gönderme yapmaya hizmet eden zamirlerdir. Belgesiz zamirler, belirli bir şeyi belirtmek yerine daha genel ve soyut bir anlam taşırlar. Bu zamirler, özellikle bir konuşma içindeki öznenin, nesnenin veya konseptin önceden bahsedildiği veya herkesin bildiği bir şey olduğu durumlarda yaygın olarak kullanılır. Belgesiz zamirler, dildeki ifadeleri daha kısa ve akıcı hale getirir.
Belgesiz zamirler bazı örnekleri şunlardır:
- “Bunu anlayamıyorum.” (“Bunu” belirli bir şeyi işaret etmez, genel bir referanstır.)
- “Herkes işine dikkat etmeli.” (“Herkes” belirli kişileri değil, tüm kişileri kapsar.)
- “Bu kitap ilginç mi?” (“Bu” belirli bir kitabı değil, konuşulan kitabı ifade eder.)
- “Bir şeyler söylemek istiyorum.” (“Bir şeyler” belirli bir şeyi değil, herhangi bir şeyi ifade eder.)
Belgesiz zamirler, dilin akışını sürdürmek ve konuşmayı daha kolay hale getirmek için kullanılır. Genellikle bir bağlama ve konuşmanın akışına dayalı olarak anlam kazanırlar.
Soruların hepsini çözmüş.
Biri dün seni sordu.
Öğrencilerin birkaçı sınava girmemiş.
Kimileri, bu konuda senin gibi düşünmüyor.
Belirsizlik anlamı taşıyan bir sözcük, adın yerini tuttuğu zaman belgisiz zamir olur.
Soru zamirleri
Soru zamirleri, soru cümlelerinde veya soru anlamı taşıyan ifadelerde belirli bir bilgiyi, nesneyi veya konuyu sormak amacıyla kullanılan zamirlerdir. Soru zamirleri, soru cümlelerini oluştururken veya bir soru sorulurken belirli bir şeyi veya konuyu vurgulamak için kullanılırlar.
Türkçedeki temel soru zamirleri şunlardır:
- Kim: Belirli bir kişinin veya kişilerin kim olduğunu sormak için kullanılır. Örnek: “Kim geldi?”
- Ne: Belirli bir nesnenin veya şeyin ne olduğunu sormak için kullanılır. Örnek: “Ne yapmalıyım?”
- Ne zaman: Belirli bir zamanı veya zaman dilimini sormak için kullanılır. Örnek: “Ne zaman geleceksiniz?”
- Nerede: Belirli bir yerin veya mekanın neresi olduğunu sormak için kullanılır. Örnek: “Nerede buluştuk?”
- Nasıl: Belirli bir şekli veya yöntemi sormak için kullanılır. Örnek: “Nasıl yapabilirim?”
- Hangi: Belirli bir seçenek veya seçenekler arasında tercih edilenin hangisi olduğunu sormak için kullanılır. Örnek: “Hangi filmi izlemeliyim?”
Soru zamirleri, bir soru cümlesi kurarken veya bir soru ifadesi kullanırken genellikle cümlenin başında veya soru kelimesiyle birlikte kullanılır. Bu zamirler, konuşmacının veya yazarın belirli bir bilgiyi öğrenmek veya karşısındaki kişiden bilgi talep etmek amacıyla kullanılır.
Kim okumuş?
– İnsanları sorar.
– Her zaman soru zamiri olarak kullanılır.
– Adlar gibi çekimlenebilir.
Ne vereceksin?
– Nesneleri sorar.
– Adın yerini tuttuğunda soru zamiri adı belirttiğinde soru sıfatı ”Niçin?” anlamı verdiğinde soru zarfı olur.
Kaç aldın?
– Niceklikleri sorar.
– Ad belirttiğinde soru sıfatı olur.
– Adlar gibi çekimlenebilir.
-İnsanı sormuş.
Hangisi senin kardeşindir?
– Nesneyi sormuş.
Hangisi yere düşüp kırıldı?
– Adlar gibi çekimlenebilir.Yalın durumda ancak soru sıfatı olarak kullanılabilir.
İlgi Zamiri
Cümlede daha önce geçmiş bir ismin yerini tutan “-ki” eki ilgi zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.
Sizinki dün yine işten kaçmış.
(çocuğunuz) ilgi zamiri
Arabadaki eşyaları yavaşça indiriyordu.