NOKTALAMA İŞARETLERİ

Nokta(.)

– Cümlenin sonuna konur:

Ağızdan çıkan söz yaydan çıkan ok gibidir.
Ne ekersen onu biçersin.

– Bazı kısaltmaların sonuna konur:

– Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:

5.000, 789.658, 182.598….

– Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır:

3.4= 12, 14.2= 28

 

Virgül(,)

Odanın kapısını açtı.Çocuğa,
– Yemek az sonra hazır olacak, dedi.

 

– Kitap, dergi, makale gibi eserlerin künyelerinde kullanılır.

Uyguner Muzaffer, Yapım İyeliği Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, 1971.

ÖNEMLİ BİLGİLER:

 

Erkek çocuklara Ali, Mehmet, Mustafa; kız çocuklara Ayşe, Fatma, Hatice isimleri verilir.

– Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır:

Adam adamdır, olmasa da pulu; eşek eşektir, olsa da çulu.

– İkiden fazla eş değer öğeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra kullanılır:

Ali; eylül, Ahmet, ve Zeynep’i  yolda görmüş.

 İki Nokta(:)

– Kaba sayıldığı için ya da bir başka sebepten açık yazılmak istenmeyen sözcük, söz ve bölüm yerine kullanılır:

Soru İşareti (?)

– Soru eki veya sözü içeren cümle ya da sözlerin sonuna konu:

Sevginin sözünü  edenlerle sevgiyi gerçekten yaşayanlar arasında fark nedir?

– Soru bildiren sancak soru eki, sözcüğü ve sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:

Bankadaki  görevli yüzüne bakarak:
– Memleketiniz?

– Bilinmeyen, kesin olmayan ya da şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

beyim bu ne kibarlık(!) böyle?

 

Kısa Çizgi (-)

– Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satırın sonuna konu:

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil–
mem. Havuzun suyu bulanık. Kapının saatleri 12’yi geçmiş. Kanepe–
lerde kimseler yok. 

– Ara sözleri ya da ara cümleleri ayırmak için ara sözcüklerin  ya da cümlelerin başına ve sonuna konur:

 

Uzun  Çizgi (—)

– Birimlernin arasına konur:

g/sn (gram/saniye)

 

Tırnak İşareti (“ ”)

– Bir  yazıdan ya da kimseden olduğu gibi aktarılan  sözler tırnak içine alınır:

Bir bilgeye sormuşlar: “ Dünyada en çok kimi seversiniz?”

-Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır:

Türk edebiyatında “ hece ölçüsü ” hemen hemen her dönemde kullanılmıştır.

– Cümle içerisinde eserlerin ve yazarların adları tırnak içerisine alınır:

Yazınımızda “ Şinasi ”, “ Şair Evlenmesi ” adlı eseriyle ilk yerli tiyatro örneğini vermiştir.

 

Tek Tırnak İşareti (‘ ’)

– Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır:

“Atatürk henüz ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa’ idi. Benden ona dair bir kitap için ön söz istemişlerdi.” _{(Falih Rıfkı Atay)}

 

Denden İşareti (“)

Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır:

a. Etken         fiil
b. Edilgen       “
c. Dönüşlü      “
ç. İşteş             “

 

Yay ayraç ()

– Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur:

Günde bin soru (?) çözdüğünü söylüyordu.

– Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:

I)      1)     A)     a)

II)    2)    B)      b)

Köşeli Ayraç ([ ])

– Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:

Kirpi [Refik Halit Kasray (1888-1965)] Milli edebiyat Dönemi’ nde başarılı eserler vermiştir..

– Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için kullanılır:

“Eldem, Osmanlıda en önemli fark[ın], mezar taşının şeklinde ortaya çık[tığını] söyledikten sonra…” (Hilmi Yavuz)

– Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır:

Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, 1922. Server Bedi [Peyami Safa]

 

– Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb.

– Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle vb.

– Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:

Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’nun veri tabanının genel ağda hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi’nin TDK için önemi büyüktür.

– Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Güzelliğin on par’ etmez
Bu bendeki aşk olmasa _{(Aşık Veysel)}

– Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:

a’dan z’ye kadar, Türkçede -lık’la yapılmış sözler.