Popülasyon Ekolojisi

D) Popülasyon Büyüklüğü

Popülasyonlar, doğum ve göç gibi nedenlerle birey sayısını artırarak büyürken, ölüm ve göç gibi etkilerle de birey sayısını azaltarak küçülür. Eğer popülasyonun bulunduğu çevre koşulları değişmezse, birey sayısı bir dengeye ulaşır.

Popülasyon büyüme hızı, türün genetik özelliklerine (biyolojik potansiyel, yaşam süresi, üreme sıklığı, kalıtsal adaptasyonlar vb.) ve çevresel faktörlere (ısı, nem, CO2, O2, besin, tuzlar, hastalık vb.) bağlı olarak değişir.

Taşıma Kapasitesi: Belirli koşullar altında yaşayabilecek en fazla birey sayısına popülasyonun taşıma kapasitesi denir.

Çevresel Direnç: Bir popülasyonun büyümesini ve gelişmesini engelleyen faktörlere çevresel direnç denir. Örneğin, birey sayısı artan bir popülasyonda çevresel direnç de artar, bu nedenle popülasyon bir dengeye ulaşır veya birey sayısı hızla azalır. Besin eksikliği, yaşam alanının azalması, salgın hastalıklar, rekabetin artması gibi faktörler çevresel dirence neden olabilir.

Büyüme Eğrileri

Belirli bir zamanda popülasyonlardaki değişiklikler büyüme eğrileri ile açıklanır. Popülasyonlarda genellikle S ve J tipi büyüme eğrileri görülür.

S Tipi Büyüme Eğrisi: Bu eğri daha çok bitki ve hayvan popülasyonlarında görülür. Pozitif artış, logaritmik artış, negatif artış ve denge evresi olmak üzere dört temel evre içerir.

J Tipi Büyüme Eğrisi: Bu eğri daha çok hızlı üreyebilen canlılarda, örneğin bakteriler, sinekler ve kelebekler gibi organizmalarda görülür. Birey sayısı başlangıçta hızla artar, ancak bir süre sonra hızla azalır. Denge evresi bu eğride görülmez.

2. Sorun: Popülasyonun Aşırı Büyümesi

Popülasyon büyüdükçe, yoğunluk artışına bağlı olarak çevrede artan zararlı maddeler, yaşam alanı darlığı, besin eksikliği gibi etmenler popülasyonun büyümesini sınırlar. Hayvan popülasyonlarında yoğunluk arttıkça üretkenlik azalır. Bitkilerde ise çok sayıda ekim yapıldığında su, ışık, mineral gibi kaynaklara olan rekabet artar ve fidelerin çoğu ölür.”