WESTPHALİA BARIŞI’NDAN MODERN DEVLETLER HUKUKUNA
Otuz Yıl Savaşları (1618-1648)
Otuz Yıl Savaşları Öncesi Avrupa’nın Genel Durumu
Otuz Yıl Savaşları’nın Sebepleri
Otuz Yıl Savaşları’nın Gelişimi
Westphalia Barışı’nın Sonuçları
Modern Devletler Hukukunda Westphalia Modeli
Otuz Yıl Savaşları (1618-1648), Martin Luther’in başlattığı reform hareketleri ve mezhep savaşlarıyla ilişkilendirilen bir dizi çatışmaydı. Bu savaşların sona erdiği Westphalia Barışı ile birlikte hâkimiyet kavramı yeniden ele alındı ve Roma-Vatikan merkezli birleşik Avrupa’nın yerini ulusal devlet merkezli, parçalanmış bir Avrupa aldı.
Savaşın Nedenleri:
- 1555’te Augsburg Antlaşması ile Kutsal Roma Germen İmparatoru ve Papalık, Protestanlığı kabul etmek zorunda kaldı.
- Avusturya ve İspanya kralları, Papa ile işbirliği yaparak Protestanlara ve onları benimsemiş prenslere baskı yapmaya başladı.
- Augsburg Barışı ile yasaklanan kilise mülklerinin kamulaştırılması, Protestan prensler tarafından sürdürüldü.
- Dinî sebeplerin yanı sıra, Habsburg ve Bourbon hanedanlarının siyasi mücadelesi de savaşın gelişiminde rol oynadı.
Savaşın Gelişimi:
- Protestan Birliği: Fransa, Danimarka, Bohemya, İsveç, Norveç, Hollanda, İngiltere, Protestan Alman Prenslikleri gibi ülkelerden oluşuyordu.
- Katolik Birliği: Kutsal Roma Germen İmparatorluğu, İspanya, Avusturya, Bavyera, Katolik Alman Prenslikleri gibi ülkeleri içeriyordu.
- Başlangıçta Katolik kralların üstünlüğü vardı, ancak İsveç ve Fransa’nın müdahalesi, ayrıca Portekiz’in İspanya’dan bağımsızlığını ilan etmesiyle Protestanlar avantaj kazandı.
- 1648’de taraflar arasında Westphalia Antlaşması imzalandı.
1648 yılında imzalanan Westphalia Barışı, Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğünü tanıdı. Aynı zamanda Hollanda, İsviçre ve Portekiz gibi devletlerin bağımsızlığı resmen kabul edildi. Bu barış anlaşması, modern devletler hukukunun temellerini atmıştır. Habsburg Hanedanı’nın itibarı azaldı ve Almanya’da yerel hanedanlar önem kazandı. Brandenburg Prensliği giderek güçlendi ve Prusya İmparatorluğu’nun temelleri atıldı. Bu süreç Almanya’nın yüzlerce küçük prensliğe bölünmesine yol açtı.
1648 Westphalia Barışı’nın sonuçlarına bakıldığında, Almanya’nın 1871’e kadar siyasal birliğini tamamlamayarak Orta Avrupa’da baskın güç olma şansını kaçırdığı görülmektedir. Bu dönemde kıta Avrupası’ndaki en güçlü devlet Fransa olmuştur. Papalık da barışla birlikte zayıfladı. Din özgürlüğü kavramı Avrupa’da kesinlik kazandı ve devletler daha seküler bir yapıya dönüştüler. Devletler, kendi topraklarında mutlak egemen bir konuma yükseldi ve papalığın etkisi azaldı. Avrupalı krallar kiliselerini milli bir nitelik kazandırdı ve dini devletin kontrolü altına aldı.
Westphalia modeli, modern devletler hukukunda önemli bir rol oynadı. Bu modele göre devletler, devletler arası hukukun eşit özneleri haline geldiler. Devletler arası ilişkiler, devletlerin kendi istekleri doğrultusunda antlaşmalarla belirlendi. Devletler kendi tebaaları ve toprakları üzerinde mutlak yetkiye sahip oldular. Bu antlaşma, modern Avrupa’nın ve ulusal devletlerin ortaya çıkışında kritik bir rol oynadı. Westphalia modeli, Napolyon sonrası dönemde Avrupa’nın 1815 Viyana Antlaşması ile belirlenen yapısının temelini oluşturdu.